มะขามป้อม มีวิตามินซีสูง แก้ไอ ละลายเสมหะ แก้เจ็บคอ เป็นพืชท้องถิ่นที่มีการกระจายพันธุ์อย่างกว้างขวางในเอเชียใต้ เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ จีนตอนใต้ มันเป็นพืชที่เจริญเติบโตช้ามาก จะออกดอกครั้งแรกเมื่ออายุประมาณ 8 ปี นี่เป็นสาเหตุหนึ่งที่ทำให้ไม่ค่อยพบต้นมะขามป้อมที่โตเต็มที่ตามธรรมชาติ เพราะเติบโตช้า ก่อนจะโตเต็มที่ก็โดนเขาตัดไปเสียก่อน ในประเทศไทย ผลผลิตมะขามป้อมที่บริโภคกันอยู่ก็เก็บมาจากธรรมชาติ ทำให้ไม่สามารถ ควบคุมปริมาณหรือคาดเดาปริมาณผลผลิตในแต่ละปีได้ และการเก็บปะปนกันมาจากหลายต้นหลายแหล่งทำให้ไม่สามารถควบคุมคุณภาพ ไม่ทราบ ปริมาณสารสำคัญในผลซึ่งเป็นตัวกำหนดคุณภาพของผลิตภัณฑ์ โดยเฉพาะการนำไปผลิตเป็นอาหารเพื่อสุขภาพหรือผลิตภัณฑ์ยา มะขามป้อมเป็นผลไม้ตามธรรมชาติที่มีการใช้ประโยชน์ด้านการเป็นอาหารเพื่อสุขภาพและเป็นยาสมุนไพรในประเทศไทยมาช้านานแล้ว ปัจจุบันในสหรัฐอเมริกามีการจดสิทธิบัตรการใช้มะขามป้อมเป็นส่วนประกอบในยาบางตัวไปบ้างแล้ว ตัวอย่างสรรพคุณทางยาสมุนไพรไทยของมะขามป้อม ผล แก้ไอ ละลายเสมหะ กระตุ้นน้ำลาย แก้เจ็บคอ คอแห้ง คอตีบ ใบ แก้โรคผิวหนัง ผื่นคัน แผลมีหนองเรื้อรัง บิดจากแบคทีเรีย เปลือก รักษาบาดแผล แผลฟกช้ำ บิด ราก แก้ร้อนใน ท้องเสีย ลดความดัน รักษาโรคเรื้อน ปมที่ก้าน แก้ปวดกระเพาะอาหาร ปวดท้องน้อย ปวดเมื่อยในกระดูก ปวดฟัน ไอ ไส้เลื่อน ปัจจุบันมะขามป้อมกำลังเป็นที่จับตามองในแง่อุตสาหกรรมอาหารเพื่อสุขภาพ เครื่องสำอางและยาสมุนไพร มีการผลิตเป็นผลิต ภัณฑ์แปรรูปมากมาย เช่น น้ำมะขามป้อม มะขามป้อมแช่อิ่ม มะขามป้อมดอง มะขามป้อมผง ฯลฯ เครื่องสำอางบำรุงผิว ย้อมผม เป็นยาสมุนไพรแก้ไอ แก้เจ็บคอ เป็นต้น คุณสมบัติที่สำคัญในผลมะขามป้อมคือ มีวิตามินซีและแทนนินสูง แต่ปริมาณวิตามินซีในแต่ละต้นจะแตกต่างกันออกไป อย่างไรก็ตามวิตามินซีจากมะขามป้อมมีประสิทธิภาพสูงกว่า วิตามินซีสังเคราะห์ประมาณ 12 เท่า วิตามินซีสามารถทำหน้าที่จับอนุมูลอิสระในเซลล์ที่เป็นของเหลว ป้องกันเซลล์จากการถูกอนุมูลอิสระทำลาย อนุมูลอิสระเกิดมาจากภายนอกและภายในร่างกาย ได้แก่ มลพิษในอากาศ ควันบุหรี่ แสงแดด รังสีแกมมา คลื่นความร้อน ส่วนที่มาจากภายในร่างกายก็เกิดจากกระบวนการเผาผลาญของออกซิเจนภายในเซลล์หรือเกิดจากการย่อยทำลายเชื้อแบคทีเรียของระบบภูมิคุ้มกันในร่างกาย อนุมูลอิสระทำปฏิกิริยาโยงใยภายในร่างกายได้มากมาย ก่อให้เกิดการอักเสบ การทำลายเนื้อเยื่อ เกิดต้อกระจกใน ผู้สูงอายุ เนื้องอก มะเร็ง โรคหัวใจ และหลอดเลือด สำหรับแทนนินมีอยู่ทุกส่วนของลำต้นมะขามป้อม แทนนินในมะขามป้อมเป็นสาระสำคัญเป็นยารักษาโรคต่าง ๆ เช่น โรคในระบบหายใจ ระบบทางเดินอาหาร แผลในลำไส้ ลดไขมันและน้ำตาลในเลือด กระตุ้นการไหลเวียนของโลหิต การมีวิตามินซีและแทนนินมากทำให้ผลมะขามป้อมมีคุณสมบัติทางยามากมาย ซึ่งคงต้องมีการศึกษาวิจัยอีกมาก สอดคล้องกับบทสรุปในการระดมความคิดเห็นของนักวิจัยและองค์กรด้านการแปรรูปผลิตภัณฑ์การเกษตรที่ให้มุ่งเน้นกระบวนการเกษตรอินทรีย์เป็นหลักและหาแนวทางวิจัยเกี่ยวกับการเพิ่มสารอาหาร สารต้านอนุมูลอิสระและสารพฤกษเคมีต่าง ๆ จากผลผลิตเกษตร สถาบันค้นคว้าและพัฒนาระบบเกษตรนิเวศ ม.เกษตรศาสตร์ ได้ทำโครงการวิจัยเพื่อสำรวจและคัดเลือกสายพันธุ์มะขามป้อมจากแหล่งธรรมชาติต่าง ๆ เพื่อให้ได้สายพันธุ์ที่มีคุณภาพดี มีสารสำคัญที่เป็นประโยชน์สูงและมีคำแนะนำในการปลูกเลี้ยงที่ดี ขณะเดียวกันก็วิจัยเพื่อสร้างผลิตภัณฑ์ด้านอาหารเพื่อสุขภาพและผลิตภัณฑ์เครื่องสำอางรูปแบบต่าง ๆ เพื่อสร้างทางเลือกทางการตลาดให้มากขึ้น เกิดการพัฒนาอุตสาหกรรมมะขามป้อมครบวงจร แม้กระทั่งการผลิตยารักษาโรคโดยใช้สารสกัดจากมะขามป้อมก็จะมีประสิทธิ ภาพมากขึ้นจากการทราบชนิดและปริมาณสาระสำคัญในผลมะขามป้อม ที่นำมาเป็นวัตถุดิบ ปัจจุบัน ม.เกษตรศาสตร์ ได้ทำแปลงรวบรวมพันธุ์มะขามป้อมไว้ที่สถานีวิจัยสิทธิพรกฤดากร บ้านบางเบิด อ.บางสะพานน้อย จ.ประ จวบคีรีขันธ์ เพื่อศึกษาในโครงการ การศึกษาและคัดเลือกพันธุ์และการผลิตมะขามป้อม เพื่ออุตสาหกรรม….สำหรับความคืบหน้าจะนำมาเสนอต่อไป. (ข้อมูลจาก เดลินิวส์) มะขามป้อมมีรสชาติถึง 5 รสด้วยกัน คือ เปรี้ยว หวาน เผ็ดร้อน ขม ฝาด ถือได้ว่า ทุกส่วนของมะขามป้อม มีคุณประโยชน์ต่อร่างกายเราทั้งสิ้น ในมะขามป้อม 1 ผล มีวิตามินซีสูงถึง 700-100 มิลลิกรัม มะขามป้อมนับว่า เป็นยาอายุวัฒนะขนานหนึ่ง ทางที่ดีเราควรหันมาบริโภคมะขามป้อม เป็นยาบำรุงและบำบัดโรคกันเถอะ วิธีง่ายๆ โดยวิธีทำเป็นมะขามป้อมกวนหรือลูกอมก็ได้ ถือเป็นการส่งเสริมสมุนไพรไทยอีกทางหนึ่ง จะเห็นได้ว่าในมะขามป้อมนั้น มีแคลเซียมสูงมาก ช่วยเสริมสร้างกระดูกและฟันให้แข็งแรง และยังมีวิตามินซี ช่วยป้องกันเลือดออกตามไรฟันได้อีกด้วย